Grootmoeders middeltjes voor preventie en herstel

De coronapandemie woedt nog volop, maar tegerlijkertijd is het weer het seizoen van de verkoudheden. Nooit eerder hebben we zo hard geprobeerd een verkoudheid te voorkomen, want bij elke snotneus wordt er aan de alarmbel getrokken. Iedereen grijpt naar middeltjes om het immuunsysteem te ondersteunen. We blijven daarvoor het liefst zo dicht mogelijk bij de natuur. We gingen te rade bij onze grootmoeders: wat zetten zij effectief in tegen virussen? En waarom werken deze middeltjes? Wij zetten 8 interessante oude remedies om verkoudheden te voorkomen of snel aan te pakken als de eerst symptomen opduiken, op een rijtje. Deze methodes zijn veilig en effectief om in te zetten bij preventie en herstel.

1.     Kippenbouillon

Bouillon getrokken van kip inclusief de botten, aangevuld met groenten zoals wortelen en selderij, is een eeuwenoude remedie tegen verkoudheden. Uit recent onderzoek is gebleken dat kippenbouillon meerdere anti-inflammatoire eigenschappen heeft. Zo remt kippenbouillon significant de instroom van neutrofielen in het weefsel waar de ontsteking is ontstaan, zoals bijvoorbeeld in de bovenste luchtwegen in het geval van een verkoudheid. Dit zorgt ervoor dat de ontsteking minder hevig wordt. [1] Ook is gebleken dat kippenbottenbouillon bepaalde micro- en nanopartikelen bevat die worden opgenomen door de macrofagen in onze mond. Deze macrofagen worden daardoor veel efficiënter in het aanvechten van virale en bacteriële infecties. [2]

2.      Levertraan

In het noorden van Europa gebruikt de bevolking reeds eeuwenlang levertraan om zich te beschermen tegen de kou. Ook deze remedie is geen fabel. Levertraan bevat de gouden combinatie van vitamine A, vitamine D en omega-3 vetzuren. Deze 3 bestanddelen zijn essentieel voor een goed functionerend immuunsysteem [3]. Een onderzoek uit 1989 toonde reeds aan dat levertraan ontstekingsremmend werkt omdat het, net zoals de kippenbouillon, het infiltreren van neutrofielen en monocyten in ontstoken weefsel remt [4]. Gelukkig voor ons en onze kinderen hoeft levertraan nu niet meer met de lepel in de mond worden gestopt, maar zijn er handige capsules te verkrijgen. Let er daarbij altijd op dat het gezuiverde levertraan is voorzien van MSC-keurmerk, zodat het duurzaam gewonnen olie betreft.

3.      Echinacea

Echinacea is een plant die voornamelijk voorkomt in Noord-Amerika, waarvan Echinacea purpurea, ofwel Rode Zonnehoed, de bekendste is. Echinacea purpurea wordt vaak gebruikt bij een infectie van de bovenste luchtwegen. Vooral aan kinderen wordt het vaak gegeven. Echinacea purpurea heeft een preventieve werking tegen virale infecties en is dus prima om gedurende de hele winterperiode in te nemen. Dit ondersteunt het adequaat en efficiënt reageren van het immuunsysteem indien het in contact komt met een virus [5,6].

Er is momenteel een hypothese dat Echinacea purpurea zelfs preventief zou werken tegen ernstige COVID-19 [7]. In vitro onderzoek heeft reeds aangetoond dat SARS-CoV-2 kan worden geïnactiveerd door Echinacea purpurea [8].

4.      Vlierbes

Vlierbessensiroop is een typische remedie van onze grootmoeders om verkoudheden te voorkomen of sneller op te lossen. De Latijnse naam van de vlierbes is Sambucus waarvan de Sambucus nigra de bekendste is. Vlierbessenextract heeft verschillende antivirale en antibacteriële eigenschappen, mede te danken aan de grote concentratie anthocyanides die deze bes bevat. Sambucus nigra kan worden ingezet om symptomen van een reeds aanwezige verkoudheid of griep te verlichten en om de tijdsduur van de symptomen te verkorten [10]. Sambucus nigra is veilig in gebruik en heeft geen contra-indicaties.

5.      Appelazijn

Deze remedie is niet de meest smakelijke remedie, maar is wel effectief. Appelazijn kent antibacteriële, antivirale en antifungale (antischimmel) eigenschappen. Appelazijn is effectief gebleken tegen infecties met E.Coli, Staphylococcus Aureus en de schimmel Candida Albicans [11]. In welke mate appelazijn ook effectief is tegen virussen wordt nog onderzocht [12]. Appelazijn zet je dus het beste in bij bacteriële infecties of schimmelinfecties, maar met zijn sterke anti-oxidatieve werking is hij ook breed inzetbaar.  

6.      Warme kruidenthee met honing

Bij verkoudheden, griep of infecties van de bovenste luchtwegen grijpen we vaak naar warme dranken om die vervelende keelpijn of hoest te verlichten. Uit onderzoek is gebleken dat deze reflex helemaal terecht is! Warme dranken kunnen ervoor zorgen dat slijm uit de neus- en keelholte gemakkelijker loskomt en voorkomen dus de welbekende verstopte neus [13]. Denk bijvoorbeeld aan kruidenthee, getrokken van kruiden die een positieve invloed hebben op ons immuunsysteem zoals gember, curcuma, kamille, pepermunt en tijm. En waarom dan dat scheutje honing? Honing bevat sterke antioxidanten in de vorm van polyfenolen. Deze beschermen tegen overmatige schade bij een infectie. Honing werkt eveneens anti-inflammatoir [14].

Tip: Combineer thee gemaakt van verse tijm met Manuka honing om het allerbeste resultaat te halen. Deze thee kan je preventief inzetten of bij de eerste tekenen van een verkoudheid, griep of andere infecties van de luchtwegen.

7.      Knoflook

Knoflook, oftewel Allium sativum, is één van de meest gebruikte medicinale planten ter wereld en maakt deel uit van de uienfamilie. Dagelijks gebruik van knoflook in de keuken is een beproefd preventief middel tegen bacteriële en virale infecties. Bovendien kan knoflook bij infectie worden ingezet om de ontsteking te remmen. Knoflook remt namelijk de pro-inflammatoire transcriptiefactor NFkB. Knoflook is één van de beste immunomodulatoren met antivirale, antibacteriële, antifungale en anti-oxidatieve eigenschappen [15]. Is het eten van knoflook lastig of onwenselijk? Dan kan een gestandaardiseerd extract van Allium sativum uitkomst bieden.

8.      Rust en slaap

Voldoende slaap en voldoende rust zijn de allerbeste bescherming tegen infecties. We leiden allemaal een hectisch leven met vaak een verstoring van onze slaap als gevolg. Zowel te weinig uren slaap als een minder kwalitatieve slaap zorgt ervoor dat ons immuunsysteem gedurende de nacht onvoldoende in staat is om alle pathogenen te verwijderen en schade te herstellen. Dit leidt onvermijdelijk tot een verminderde weerstand en een verhoogde vatbaarheid voor infecties. Zorg voor minimaal 8 uren slaap per nacht en houdt een regelmatig ritme aan voor een optimale weerstand. Oma had al die tijd gelijk, onze slaap en ons immuunsysteem zijn nu eenmaal onlosmakelijk met elkaar verbonden [16].

Kennis in de praktijk

De moraal van ons verhaal: oma’s wijsheid en onze natuur bieden ons een heleboel interventies waarmee u uw cliënten kunt helpen in het ondersteunen van hun weerstand. Met behulp van voeding (kippenbouillon, voldoende vette vis, vlierbessensiroop, appelazijn, kruidenthee met honing, knoflook), leefstijl (voldoende rust en slaap) en eventueel ondersteunende suppletie (levertraan, Echinacea purpurea, Sambucus nigra, Allium sativum) kunt u uw cliënten maximaal ondersteunen tijdens de aankomende winter.

Bronnen

[1] Rennard, Barbara O., Ronald F. Ertl, Gail L. Gossman, Richard A. Robbins, en Stephen I. Rennard. ‘Chicken Soup Inhibits Neutrophil Chemotaxis In Vitro’. Chest 118, nr. 4 (oktober 2000): 1150–57. https://doi.org/10.1378/chest.118.4.1150.

[2] Ke, Lijing, Huiqin Wang, Guanzhen Gao, Pingfan Rao, Lei He, en Jianwu Zhou. ‘Direct Interaction of Food Derived Colloidal Micro/Nano-Particles with Oral Macrophages’. Npj Science of Food 1, nr. 1 (december 2017): 3. https://doi.org/10.1038/s41538-017-0003-3.

[3] Griffing, George T. ‘Mother Was Right about Cod Liver Oil’. Medscape Journal of Medicine 10, nr. 1 (11 januari 2008): 8.

[4] Schmidt, E.B., J.O. Pedersen, S. Ekelund, N. Grunnet, C. Jersild, en J. Dyerberg. ‘Cod Liver Oil Inhibits Neutrophil and Monocyte Chemotaxis in Healthy Males’. Atherosclerosis 77, nr. 1 (mei 1989): 53–57. https://doi.org/10.1016/0021-9150(89)90009-9.

[5] Brush, Julie, Elissa Mendenhall, Alena Guggenheim, Tracy Chan, Erin Connelly, Amala Soumyanath, Randal Buresh, Richard Barrett, en Heather Zwickey. ‘The Effect of Echinacea Purpurea, Astragalus Membranaceus and Glycyrrhiza Glabra on CD69 Expression and Immune Cell Activation in Humans’. Phytotherapy Research: PTR 20, nr. 8 (augustus 2006): 687–95. https://doi.org/10.1002/ptr.1938.

[6] Todd, Daniel A., Travis V. Gulledge, Emily R. Britton, Martina Oberhofer, Martha Leyte-Lugo, Ashley N. Moody, Tatsiana Shymanovich, e.a. ‘Ethanolic Echinacea Purpurea Extracts Contain a Mixture of Cytokine-Suppressive and Cytokine-Inducing Compounds, Including Some That Originate from Endophytic Bacteria’. Onder redactie van Horacio Bach. PLOS ONE 10, nr. 5 (1 mei 2015): e0124276. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0124276.

[7] ResearchGate. ‘(PDF) Echinacea Purpurea to Treat Novel Coronavirus (2019-NCoV)’. Geraadpleegd 15 september 2020. https://www.researchgate.net/publication/341161537_Echinacea_purpurea_to_treat_Novel_Coronavirus_2019-nCoV.

[8] Signer, Johanna, Hulda R. Jonsdottir, Werner C. Albrich, Marc Strasser, Roland Züst, Sarah Ryter, Rahel Ackermann-Gäumann, e.a. ‘In vitro virucidal activity of Echinaforce®, an Echinacea purpurea preparation, against coronaviruses, including common cold coronavirus 229E and SARS-CoV-2’. Virology Journal 17, nr. 1 (9 september 2020): 136. https://doi.org/10.1186/s12985-020-01401-2.

[9] Porter, Randall S., en Robert F. Bode. ‘A Review of the Antiviral Properties of Black Elder ( Sambucus Nigra L.) Products: Antiviral Properties of Black Elder ( Sambucus Nigra L.)’. Phytotherapy Research 31, nr. 4 (april 2017): 533–54. https://doi.org/10.1002/ptr.5782.

[10] Hawkins, Jessie, Colby Baker, Lindsey Cherry, en Elizabeth Dunne. ‘Black Elderberry (Sambucus Nigra) Supplementation Effectively Treats Upper Respiratory Symptoms: A Meta-Analysis of Randomized, Controlled Clinical Trials’. Complementary Therapies in Medicine 42 (februari 2019): 361–65. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2018.12.004.

[11] Yagnik, Darshna, Vlad Serafin, en Ajit J. Shah. ‘Antimicrobial Activity of Apple Cider Vinegar against Escherichia Coli, Staphylococcus Aureus and Candida Albicans; Downregulating Cytokine and Microbial Protein Expression’. Scientific Reports 8, nr. 1 (december 2018): 1732. https://doi.org/10.1038/s41598-017-18618-x.

[12] Gopal, Judy, Vimala Anthonydhason, Manikandan Muthu, Enkhtaivan Gansukh, Somang Jung, Sechul Chul, en Sivanesan Iyyakkannu. ‘Authenticating Apple Cider Vinegar’s Home Remedy Claims: Antibacterial, Antifungal, Antiviral Properties and Cytotoxicity Aspect’. Natural Product Research 33, nr. 6 (19 maart 2019): 906–10. https://doi.org/10.1080/14786419.2017.1413567.

[13] Saketkhoo, K, A Januszkiewicz, en M A Sackner. ‘Effects of Drinking Hot Water, Cold Water, and Chicken Soup on Nasal Mucus Velocity and Nasal Airflow Resistance.’ CHEST Journal 74, nr. 4 (1 oktober 1978). https://doi.org/10.1016/S0012-3692(15)37387-6

[14]Cornara, Laura, Marco Biagi, Jianbo Xiao, en Bruno Burlando. ‘Therapeutic Properties of Bioactive Compounds from Different Honeybee Products’. Frontiers in Pharmacology 8 (28 juni 2017): 412. https://doi.org/10.3389/fphar.2017.00412.

[15] El-Saber Batiha, Gaber, Amany Magdy Beshbishy, Lamiaa G. Wasef, Yaser H. A. Elewa, Ahmed A. Al-Sagan, Mohamed E. Abd El-Hack, Ayman E. Taha, Yasmina M. Abd-Elhakim, en Hari Prasad Devkota. ‘Chemical Constituents and Pharmacological Activities of Garlic (Allium Sativum L.): A Review’. Nutrients 12, nr. 3 (24 maart 2020): 872. https://doi.org/10.3390/nu12030872

[16] Besedovsky, Luciana, Tanja Lange, en Monika Haack. ‘The Sleep-Immune Crosstalk in Health and Disease’. Physiological Reviews 99, nr. 3 (1 juli 2019): 1325–80. https://doi.org/10.1152/physrev.00010.2018.