Immuunversterking en afweer tegen virussen: wat kunt u nog meer inzetten?

Naast de stoffen zoals vitamine C en D, zink, omega-3 vetzuren, Astragalus membranaceus, Allium sativum, Sambucus nigra en Cordyceps sinensis, zijn er nog andere pareltjes die wellicht minder bekend zijn, maar zeker de aandacht verdienen als u met uw cliënten aan de slag gaat. Waar kunt u aan denken? 

Selenium  

Selenium ondersteunt een snelle cellulaire immuunrespons door verhoogde omzetting van naïeve T-cellen tot Th1-cellen. Tegelijkertijd vermijdt het een te excessieve immuunreactie via het stimuleren van differentiatie van macrofagen naar het meer anti-inflammatoire M2-fenotype.  Selenium wordt in de lever omgezet in selenol/methylselenol. Deze stof zorgt voor expressie van receptoren (NKG2D) op (o.a.) de buitenkant van viraal geïnfecteerde cellen, zodat ze beter kunnen worden opgeruimd door het immuunsysteem. Zeer recent is een onderzoek gepubliceerd naar de mogelijke rol van een seleniumtekort en herstelvermogen in COVID-19.

N-acetylcysteine (NAC) en gluthation 

NAC is een sterke antioxidant (een precursor van gluthation) in de longen en remt pulmonaire inflammatie en oedeem, neutrofielen, macrofagen, IL-1β en IL-6 en werkt mucolytisch. Het kan beschermend werken tegen acute longschade. In een studie uit 2014 is NAC vermeld als mogelijke interventie bij een pandemische uitbraak van Influenza A (griep).  Gluthation is de belangrijkste antioxidant in de longen. GSH remt de virale replicatie (bij Influenza A, zie bron) in de longen en stimuleert de Th1-reactie. 

Resveratrol  

Resveratrol is in het verleden effectief gebleken tegen MERS. Resveratrol zorgt voor een langere overleving van epitheelcellen na infectie met het virus door een downregulatie van de apoptose. Ook remt resveratrol een essentieel proteïne dat nodig is voor virusreplicatie van het virus. Bij herpes simplex virus, Dengue en het Zikavirus is het effectief gebleken en zorgt het voor een inhibitie van de virusreplicatie. Resveratrol heeft daarnaast een gunstige invloed op leptine, het hormoon dat door het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 wordt gebruikt om zich te repliceren. Meer over resveratrol leest u in dit artikel en in onze geüpdate monografie.

Bètaglucanen 

Bètaglucanen uit paddestoelen, zoals shiitake, maitake, cordyceps en oesterzwam, stimuleren fagocytose door omliggende immuuncellen en versnellen de aanmaak van antistoffen. Het aangeboren immuunsysteem wordt versterkt door de binding van bètaglucanen op dectin-1 (een pattern recognition receptor) die zich op de celwand van macrofagen of dendrietcellen bevindt. Bij het binden van bètaglucanen activeren deze cellen het adaptieve immuunsysteem waaronder B- en T-lymfocyten of natural killer cellen door verschillende cytokinen zoals interleukinen (IL-4, IL-6) en tumornecrosefactor-alfa (TNF-a) af te scheiden.

Echinacea purpurea

Echinacea kan preventief worden ingezet omdat het mogelijk virussen kan inactiveren. Echinacea is effectief getest met coronavirussen die SARS en MERS veroorzaken.  

Salvia officinalis

Salvia werkt voornamelijk als antioxidant waardoor het de schade bij inflammatie beperkt. Het werkt dus cytoprotectief.  

Anthocyanen en flavonoïden uit Ribes nigrum, Vitis vinifera, Vaccinium vitis-idaea, Thymus vulgaris, Rosmarinus officinalis, Melissa officinalis en Mentha piperita

Ribes Nigrum bevat anthocyanen en flavonoïden die de Th1-reactie stimuleren de dendrietcellen activeren door te binden op hun Toll-like receptor, TLR4. Bij Influenzavirus inhibeert ribes nigrum het aanhechten op het celoppervlak en onderdrukt sterk de virale groei.  Ook Vitis Vinifera en Vaccinium vitis-idaea , flavonoïden zoals quercetine, Camellia sinensis, Vaccinium myrtillus en Ginkgo biloba, alsmede Thymus vulgaris en Rosmarinus officinalis, Melissa officinalis en Mentha piperita (pepermunt) bevatten deze stoffen. Een combinatie van verschillende van deze flavonoïden is aan te bevelen.  

Oregano-olie

In een studie naar neuropatische pijn in ratten en cellijnen lijkt carvacrol, de werkzame stof in oregano-olie, een remmende werking te hebben op NLRP3-inflammasoom, waarover wij schreven in dit artikel: Carvacrol heeft een antioxidatieve en anti‐inflammatoire werking en het verlaagt diverse ontstekingsparameters (IL‐1β, IL‐4, IL‐8 en malondialdehyde) in luchtwegaandoeningen.  Daarnaast is van oregano-olie een antiviraal effect bekend tegen diverse virussen, waaronder herpesvirus, norovirus, hepatitis A virus, influenzavirus en zelfs coronavirussen.

Monografieën van verschillende van deze stoffen vindt u op onze website. Raadpleeg bij toepassing van deze stoffen altijd de eventuele interacties met geneesmiddelen.

Referenties

Arruri, Vijay Kumar, Chayanika Gundu, en Ashutosh Kumar. “Carvacrol Abates NLRP3 Inflammasome Mediated Neuroimmune Aberrations by Augmenting Autophagy and Mitochondrial Quality Control in Neuropathic Pain”. In Proceedings of International Conference on Drug Discovery (ICDD) 2020. Rochester, NY: Social Science Research Network, 2020. https://papers.ssrn.com/abstract=3530660.

Sánchez, C., R. Aznar, en G. Sánchez. “The Effect of Carvacrol on Enteric Viruses”. International Journal of Food Microbiology 192 (2 januari 2015): 72–76. https://doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2014.09.028

Vimalanathan. “Anti-Influenza Virus Activities of Commercial Oregano Oils and Their Carriers”. Journal of Applied Pharmaceutical Science, 28 juli 2012. https://doi.org/10.7324/JAPS.2012.2734.

Lelešius, Raimundas, Agneta Karpovaitė, Rūta Mickienė, Tomas Drevinskas, Nicola Tiso, Ona Ragažinskienė, Loreta Kubilienė, Audrius Maruška, en Algirdas Šalomskas. “In Vitro Antiviral Activity of Fifteen Plant Extracts against Avian Infectious Bronchitis Virus”. BMC Veterinary Research 15, nr. 1 (29 mei 2019): 178. https://doi.org/10.1186/s12917-019-1925-6.

Johanna Signer et al., 2020, In vitro antiviral activity of Echinaforce®, an Echinacea purpurea preparation, against common cold coronavirus 229E and highly pathogenic MERS-CoV and SARS-CoV, 26 February 2020, PREPRINT (Version 1) available at Research Square [+https://doi.org/10.21203/rs.2.24724/v1+]  

Steinbrenner et.al., 2015, Dietary selenium in adjuvant therapy in viral and bacterial infections; Advances in Nutrition 6(1): 73-82; https://doi.org/10.3945/an.114.007575 
 

Hagemann-Jensen M, Uhlenbrock F, Kehlet S, Andresen L, Gabel-Jensen C, Ellgaard L, et al. The selenium metabolite methylselenol regulates the expression of ligands that trigger immune activation through the lymphocyte receptor NKG2D. J Biol Chem. 2014 Nov 7;289(45):31576–90. https://doi.org/10.1074/jbc.M114.591537

Zhang RH et.al., 2014, N-acetyl-l-cystine (NAC) protects against H9N2 swine influenza virus-induced acute lung injury; Int Immunopharmacol. 2014 Sep;22(1):1-8. doi:10.1016/j.intimp.2014.06.013.   

Matera MG, 2015, Oxidation pathway and exacerbations in COPD: the role of NAC; Expert Rev Respir Med. 2016;10(1):89-97. doi: 10.1586/17476348.2016.1121105.   

Amatore D. et.al., 2019, Glutathione increase by the n-butanoyl glutathione derivative (GSH-C4) inhibits viral replication and induces a predominant Th1 immune profile in old mice infected with influenza virus FASEB Bioadv. 2019 Mar 13;1(5):296-305. doi: 10.1096/fba.2018-00066.   

Hamidpour, Mohsen et al., 2014, Chemistry, Pharmacology, and Medicinal Property of Sage (Salvia) to Prevent and Cure Illnesses such as Obesity, Diabetes, Depression, Dementia, Lupus, Autism, Heart Disease, and Cancer; Journal of traditional and complementary medicine vol. 4,2 (2014): 82-8. doi:10.4103/2225-4110.130373 

Lee DH&Kim HW, 2014, Innate immunity induced by fungal β-glucans via dectin-1 signaling pathway; Int J Med Mushrooms. 2014;16(1):1-16.  

Lin SC et.al., 2017, Effective inhibition of MERS-CoV infection by resveratrol;  BMC Infect Dis. 2017 Feb 13;17(1):144. doi: 10.1186/s12879-017-2253-8.  

Annunziata G. et.al., 2018, Resveratrol as a Novel Anti-Herpes Simplex Virus Nutraceutical Agent: An Overview.; Viruses. 2018 Sep 3;10(9). pii: E473. doi: 10.3390/v10090473.  

Mohd A et.al., 2019, Resveratrol affects Zika virus replication in vitro; Sci Rep. 2019 Oct 4;9(1):14336. doi: 10.1038/s41598-019-50674-3.  

Paemanee A. et.al., 2018, Screening of melatonin, α-tocopherol, folic acid, acetyl-L-carnitine and resveratrol for anti-dengue 2 virus activity;BMC Res Notes. 2018 May 16;11(1):307. doi: 10.1186/s13104-018-3417-3.  

Hiroshi A. et.al., 2017, Polysaccharide from black currant (Ribes nigrum L.) stimulates dendritic cells through TLR4 signaling; Biosci Microbiota Food Health. 2017; 36(4): 141–145.doi: 10.12938/bmfh.16-029  

Pardis Mohammadi Pour et.al., 2019, The Signaling Pathways, and Therapeutic Targets of Antiviral Agents: Focusing on the Antiviral Approaches and Clinical Perspectives of Anthocyanins in the Management of Viral Diseases; Front Pharmacol. 2019; 10: 1207. 

Mohammadi Pour P, Fakhri S, Asgary S, Farzaei MH, Echeverría J. The signaling pathways, and therapeutic targets of antiviral agents: Focusing on the antiviral approaches and clinical perspectives of anthocyanins in the management of viral diseases. Front Pharmacol. 2019 Nov 8;10:1207. https://doi.org/10.3389/fphar.2019.01207 

Li, Y., Liu, Y., Ma, A. et al. In vitro antiviral, anti-inflammatory, and antioxidant activities of the ethanol extract of Mentha piperita L.. Food Sci Biotechnol 26, 1675–1683 (2017). https://doi.org/10.1007/s10068-017-0217-9

Li Y, Yao J, Han C, et al. Quercetin, Inflammation and Immunity. Nutrients. 2016;8(3):167. Published 2016 Mar 15. doi:10.3390/nu8030167

Hoffmann PR, Berry MJ. The influence of selenium on immune responses. Mol Nutr Food Res. 2008;52(11):1273‐1280. doi:10.1002/mnfr.200700330

Jinsong Zhang, Ethan Will Taylor, Kate Bennett, Ramy Saad, Margaret P Rayman, Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China, The American Journal of Clinical Nutrition, , nqaa095, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa095