Zonnebrand bij de maaltijd

Met het mooie weer brengen we meer tijd buitenshuis door en zitten we vaker in de zon. Nederlanders zijn hoe dan ook fervent zonaanbidders. Zodra er ook maar een zonnestraal op het terras te vinden is, zitten we buiten. Zelfs in het buitenland staan we bekend om onze liefde voor de zon. Onze fervente zonaanbidding loont, want de vitamine D-status van de gemiddelde Nederlander is beter dan die van de inwoners veel van onze buurlanden [1]. Vitamine D wordt namelijk onder invloed van UV-straling in zonlicht gemaakt in de huid en is een van de redenen waarom regelmatige blootstelling aan zonlicht belangrijk is voor de gezondheid. 

Regelmatig in de zon zitten is gezond 

Onder invloed van zonlicht wordt in de huid vitamine D aangemaakt. Vitamine D is belangrijk voor het lichaam. Zo is het van belang voor de samenstelling van de botten en voor de opbouw van sterke tanden. Daarnaast zorgt vitamine D mede voor een goede weerstand en draagt het bij aan de aanmaak van cellen en weefsels. Door de huid te beschermen tegen zonlicht door middel van bijvoorbeeld zonnebrand of beschermende kleding, wordt de lichaamseigen aanmaak van vitamine D flink verminderd. Ook lijkt zonlicht een directere invloed te hebben op ons lichaam, onafhankelijk van vitamine D. Gematigde blootstelling aan de zon werkt ontstekingsremmend en lijkt een positieve invloed te hebben op verschillende ziektes [2]. 

Waarom moeten we dan zonnebrand smeren? 

Helaas heeft de zon ook negatieve gevolgen voor onze gezondheid. UV-straling zorgt voor vitamine D-productie en het bruinen van de huid, maar ook voor beschadiging van de elastische vezels in de huid, wat zorgt voor rimpels. Daarnaast kan zonlicht structurele schade aanrichten en ontstaan er vrije radicalen in de huid. Structurele schade aan het DNA en DNA-schade door vrije radicalen kunnen mutaties in het DNA veroorzaken. Meestal kan het lichaam deze mutaties zelf ongedaan maken en de aangetaste cellen opruimen. Maar de schade kan ook leiden tot het ontstaan van kanker. Een te grote blootstelling aan de zon (ernstige verbranding of veelvuldige blootstelling) is dan ook de belangrijkste oorzaak van huidkanker [3]. Dit is in Nederland de meest voorkomende kanker [4]. 

Zo beschermt u uw huid van binnenuit! 

Naast het gebruik van uitwendige bescherming is het mogelijk om de huid van binnenuit te beschermen tegen de zon. Voedingsstoffen spelen een rol in de bescherming tegen de negatieve effecten van de zon. Zo kunnen polyfenolen, vitamines en mineralen een rol spelen in het voorkomen van inflammatie, neutraliseren van vrije radicalen en werken ze als antioxidant [5]. Ook carotenoïden worden gelinkt aan een beschermend effect tegen UV-straling [6]. Hoe dat zit leggen we hieronder uit. 

Vitamine B3 vermindert energieverlies in de huid 

Blootstelling aan UV-licht kost de huid energie. Dit terwijl veel energie nodig is om de schade die wordt veroorzaakt door blootstelling aan UV-licht te repareren. Vitamine B3 speelt een belangrijke rol in de energieproductie. Tijdens blootstelling aan UV-licht is vitamine B3 dus een essentiële cofactor om de energieproductie te ondersteunen. Uit celonderzoek is gebleken dat vitamine B3-suppletie het energieverlies in de huid zou kunnen voorkomen. Hierdoor heeft de cel voldoende energie om zichzelf te repareren. Zo beschermt vitamine B3 de cellen tegen UV-schade [7]. Daarnaast lijkt vitamine B3 een versterkend effect te hebben op de DNA-reparatie na UV-schade [8]. 

In een klinische studie kregen deelnemers tweemaal daags 500 mg vitamine B3. De deelnemers hadden tenminste twee keer eerder tumoren van de meest voorkomende vorm van huidkanker gehad. Na twaalf maanden suppletie werden er minder nieuwe tumoren gevonden als men vitamine B3 gesuppleerd kreeg, vergeleken met de placebogroep [9]. Ook bij gezonde deelnemers zorgde vitamine B3-suppletie (500 mg & 1500 mg per dag) voor positieve immuunmodulatie onder invloed van UV-licht [10]. 

Gebruik vitamine C & vitamine E tegen verbranden 

Onderzoek toont aan dat bij een dagelijkse inname van 2 gram vitamine C samen met 1000 IE (670 mg) D-alfa-tocoferol (vitamine E), de verbrandingsreactie vermindert, waardoor het risico op huidbeschadiging door blootstelling aan de zon wordt verlaagd [11]. Een vergelijkbaar onderzoek onderzocht de effecten van vitamine C-suppletie, vitamine E-suppletie en een combinatie van de twee. Vrijwilligers kregen een week lang dagelijks ofwel 2 gram vitamine C, ofwel 1000 IE D-alfa-tocoferol ofwel beide. De onderzoekers vonden dat de combinatie van vitamine C en E het beste beschermende effect had tegen schade door UV-licht. Vitamine E afzonderlijk had een licht beschermend effect. Suppletie met enkel vitamine C had geen beschermend effect [12]. 

Gebruik polyfenolen uit groene thee tegen inflammatie 

Het drinken van groene thee kan ook helpen tegen de schadelijke effecten van de zon. Een combinatie van 540 mg polyfenolen uit groene thee met 50 mg vitamine C gedurende 12 weken zorgde voor minder inflammatie bij verbranding door UV-straling [13]. Ook een supplement rijk aan polyfenolen uit groene thee kan effectief zijn tegen inflammatie door UV-straling. Dit werd onderzocht in een onderzoek met muizen waarbij deze stoffen aan het drinkwater werden toegevoegd. Het resultaat liet zien dat deze polyfenolen een positieve regulerende werking hadden op de inflammatie in de huid na blootstelling aan UV-licht en ervoor zorgde dat de huid zich sneller herstelde [14]. 

Carotenoïden 

Carotenoïden zijn de rode, oranje en gele stoffen in planten, algen en in de huid van verschillende dieren. Carotenoïden werken als antioxidant en hebben een functie in het beschermen van de planten, algen en dieren tegen UV-straling. Onderzoek toonde aan dat dit UV-beschermende effect ook werkt bij mensen. Vrijwilligers aten 55 gram tomatenpasta (16 mg lycopeen) per dag gedurende 12 weken. Tomaten bevatten lycopeen, een carotenoïde. De resultaten lieten zien dat lycopeen beschermend werkt tegen acute huidbeschadiging door de zon [6]. Een andere effectieve bron van carotenoïden voor de bescherming van de huid tegen UV-straling is wortelsap [15]. Dit geeft ons een goede reden om van een lekker zomerse gazpacho te genieten, een Spaanse rauwe soep van groente en kruiden die rijk is aan carotenoïden [16]. 

Krijg je voldoende mineralen binnen? 

Een goede mineraalstatus lijkt ook belangrijk om de huid van binnenuit te blijven beschermen bij blootstelling aan de zon. Spoorelementen (mineralen die in kleine hoeveelheden onderdeel uit maken van onze voeding) lijken namelijk een positief effect te hebben op de effecten van UV-straling. Het spoorelement selenium beschermt cellen tegen DNA-schade door UV-straling, zo bleek uit cellijnstudies [17,18]. Ook zink heeft een beschermend effect door de invloed op de immuunrespons en door te werken als antioxidant [19]. Mangaan en koper vervullen daarnaast een rol in het neutraliseren van radicalen [20]. 

Zo beschermen we de huid dus van binnenuit! 

Bescherming tegen de schadelijke invloeden van de zon is noodzakelijk. Naast zonnebrandcrème, het dragen van beschermende kleding en het opzoeken van de schaduw, kunt u gezonde voeding en suppletie inzetten om schadelijke effecten van UV-licht van binnenuit te beperken. Voedingsstoffen kunnen helpen de cellen van binnenuit te beschermen tegen oxidatieve schade door UV-straling, verbeteren de energiehuishouding in de huid, optimaliseren DNA-herstel en verbeteren de immuunrespons. Onderzoek laat zien dat vitamine B3, vitamine C, vitamine E, polyfenolen, carotenoïden en verschillende spoorelementen effectief kunnen zijn bij het beschermen van de huid van binnenuit. Een gezond voedingspatroon rijk aan onder meer groenten en fruit bevat al veel van deze voedingsstoffen. Waar nodig kan de voeding aangevuld worden met voedingssupplementen ter bescherming van gezonde cellen en weefsels. 

Wij wensen u een mooie en zonnige zomer toe! 

Referenties 

1. Spiro A, Buttriss JL. Vitamin D: An overview of vitamin D status and intake in Europe: Vitamin D status and intake in Europe. Nutr Bull. december 2014;39(4):322–50.
2. Hart PH, Gorman S, Finlay-Jones JJ. Modulation of the immune system by UV radiation: more than just the effects of vitamin D? Nat Rev Immunol. september 2011;11(9):584–96.
3. Reichrath J. The challenge resulting from positive and negative effects of sunlight: How much solar UV exposure is appropriate to balance between risks of vitamin D deficiency and skin cancer? Prog Biophys Mol Biol. september 2006;92(1):9–16.
4. KWF Kankerbestrijding. Huidkanker - KWF Kankerbestrijding [Internet]. Huidkanker. [geciteerd 21 april 2022]. Beschikbaar op: https://www.kwf.nl/kanker/huidkanker
5. Dinkova-Kostova AT. Phytochemicals as protectors against ultraviolet radiation: Versatility of effects and mechanisms. Planta Med. oktober 2008;74(13):1548–59.
6. Rizwan M, Rodriguez-Blanco I, Harbottle A, Birch-Machin MA, Watson REB, Rhodes LE. Tomato paste rich in lycopene protects against cutaneous photodamage in humans in vivo: a randomized controlled trial: Photoprotection by lycopene. Br J Dermatol. januari 2011;164(1):154–62.
7. Park J, Halliday GM, Surjana D, Damian DL. Nicotinamide prevents ultraviolet radiation-induced cellular energy loss. Photochem Photobiol. juli 2010;86(4):942–8.
8. Thompson BC, Halliday GM, Damian DL. Nicotinamide Enhances Repair of Arsenic and Ultraviolet Radiation-Induced DNA Damage in HaCaT Keratinocytes and Ex Vivo Human Skin. Soyer HP, redacteur. PLOS ONE. 6 februari 2015;10(2):e0117491.
9. Chen AC, Martin AJ, Choy B, Fernández-Peñas P, Dalziell RA, McKenzie CA, e.a. A Phase 3 Randomized Trial of Nicotinamide for Skin-Cancer Chemoprevention. N Engl J Med. 22 oktober 2015;373(17):1618–26.
10. Yiasemides E, Sivapirabu G, Halliday GM, Park J, Damian DL. Oral nicotinamide protects against ultraviolet radiation-induced immunosuppression in humans. Carcinogenesis. 1 januari 2009;30(1):101–5.
11. Eberlein-König B, Placzek M, Przybilla B. Protective effect against sunburn of combined systemic ascorbic acid (vitamin C) and d-α-tocopherol (vitamin E). J Am Acad Dermatol. 1 januari 1998;38(1):45–8.
12. Mireles-Rocha H, Galindo I, Huerta M, Trujillo-Hernández B, Elizalde A, Cortés-Franco R. UVB photoprotection with antioxidants: effects of oral therapy with d-alpha-tocopherol and ascorbic acid on the minimal erythema dose. Acta Derm Venereol. 2002;82(1):21–4.
13. Rhodes LE, Darby G, Massey KA, Clarke KA, Dew TP, Farrar MD, e.a. Oral green tea catechin metabolites are incorporated into human skin and protect against UV radiation-induced cutaneous inflammation in association with reduced production of pro-inflammatory eicosanoid 12-hydroxyeicosatetraenoic acid. Br J Nutr. september 2013;110(5):891–900.
14. Katiyar SK, Vaid M, van Steeg H, Meeran SM. Green Tea Polyphenols Prevent UV-Induced Immunosuppression by Rapid Repair of DNA Damage and Enhancement of Nucleotide Excision Repair Genes. Cancer Prev Res (Phila Pa). 1 februari 2010;3(2):179–89.
15. Stahl W, Heinrich U, Aust O, Tronnier H, Sies H. Lycopene-rich products and dietary photoprotection. Photochem Photobiol Sci Off J Eur Photochem Assoc Eur Soc Photobiol. 1 maart 2006;5:238–42.
16. Arnao MB, Cano A, Acosta M. The hydrophilic and lipophilic contribution to total antioxidant activity. Food Chem. 1 mei 2001;73(2):239–44.
17. Seo YR, Sweeney C, Smith ML. Selenomethionine induction of DNA repair response in human fibroblasts. Oncogene. mei 2002;21(23):3663–9.
18. Fischer JL, Lancia JK, Mathur A, Smith ML. Selenium Protection from DNA Damage Involves a Ref1/p53/Brca1 Protein Complex. Anticancer Res. 3 januari 2006;26(2A):899–904.
19. Rostan EF, DeBuys HV, Madey DL, Pinnell SR. Evidence supporting zinc as an important antioxidant for skin: Zinc as an antioxidant. Int J Dermatol. september 2002;41(9):606–11.
20. Kehl-Fie TE, Skaar EP. Nutritional immunity beyond iron: a role for manganese and zinc. Curr Opin Chem Biol. april 2010;14(2):218–24.