Het orale microbioom: de basis van een goede gezondheid

Dat de darm een microbioom heeft is algemeen bekend. Dat hetzelfde geldt voor de mond weten wellicht minder mensen. Toch leven er zeker 700 verschillende bacteriestammen in onze mond. Een kwart hiervan leeft op ons gebit en de rest op de tong, wangen, in de keel en in het speeksel [1].

Er zijn aanwijzingen dat onze mondbacteriën niet alleen een rol spelen in de mond, maar ook invloed uitoefenen op het darmmicrobioom [2]. Dit gebeurt waarschijnlijk doordat de mondbacteriën via het speeksel in de darmen terechtkomen. Onderzoek bij pasgeborenen laat namelijk zien dat het orale microbioom gedurende de eerste twee weken van het leven enorm lijkt op het microbioom van de darm. Na deze periode verandert het darmmicrobioom en ontwikkelt het darmspecifieke eigenschappen [3].

Wat is de functie van het orale microbioom?

Een gunstig microbioom in de mondholte vormt een fysieke en chemische barrière (biofilm) over de orale weefsels en verhindert zo de groei en aankleving van pathogenen [4]. Een gezond oraal microbioom heeft daarnaast een anti-inflammatoir effect door onder andere het remmen van de aanmaak van cytokines. Ook heeft het een antimicrobieel effect doordat een gezond mondmicrobioom het aspecifieke immuunsysteem kan stimuleren [5]. Een gebalanceerd oraal microbioom zorgt er dus voor dat de mond kan bijdragen aan een adequate eerstelijns afweer.

Anderzijds is een verstoord oraal microbioom geassocieerd met verschillende aandoeningen.

Het meest voor de hand liggende resultaat van een dysbiotisch microbioom zijn problemen in de mond en met het gebit. Te denken valt aan de vorming van tandplak en parodontale ziekten zoals tandvleesontstekingen (gingivitis) en parodontitis [2]. Een slechte adem (halitose) kan ook het gevolg zijn van een ongebalanceerd microbioom in de mond [6].

Oraal blijft niet lokaal

Naast een invloed in de mond, heeft het mondmicrobioom ook invloed op onder andere de darmen. Er blijkt een associatie te bestaan tussen de orale (microbiële) gezondheid en inflammatory bowel disease (IBD, chronische darmontsteking), waartoe colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn worden gerekend [2].

Daarnaast zijn er ziekten waarbij u mogelijk niet meteen denkt aan een relatie met een verstoord oraal microbioom. Zo zijn er steeds meer aanwijzingen dat er een associatie bestaat tussen parodontitis en het ontstaan van diabetes [7]. Ook is in wetenschappelijke studies parodontitis al aangeduid als een mogelijke risicofactor voor cardiovasculaire aandoeningen [8]. Tot slot laat postmortaal onderzoek naar de hersenen van dementiepatiënten zien, dat daar de bacterie Porphyromonas gingivalis wordt aangetroffen. Deze bacterie is een veroorzaker van parodontitis en is daarnaast verantwoordelijk voor de fractionatie en fosforylatie van tau-eiwitten. Op deze manier kan parodontitis – en dus een verstoord mondmicrobioom – zelfs bijdragen aan de pathologie van de ziekte van Alzheimer [9], [10].

Factoren die het mondmicrobioom beïnvloeden

Voeding, antibioticagebruik, tandenpoetsen en het gebruik van mondspoeling spelen een rol in de samenstelling van het orale microbioom. Veranderingen in deze factoren kunnen een verandering in het orale microbioom teweegbrengen [4],[11].

Recente onderzoeken laten verder zien dat specifieke probiotische bacteriën een gunstig effect hebben op het mondmicrobioom en een remmende werking hebben op orale pathogenen. In het bijzonder lactobacillen zijn in staat de symbiose van het microbiële ecosysteem in de mond te herstellen en/of te handhaven [12]. De meest voorkomende lactobacillen in de mondholte zijn Lactobacillus plantarum, L. rhamnosus, L. fermentum, en L. salivarius, L. acidophilus, L. crispatus, L. dasseri, L. casei en L. paracasei [12].

Kennis in de praktijk

In uw praktijk komt u waarschijnlijk veelvuldig cliënten tegen met chronische aandoeningen. In die gevallen zult u ongetwijfeld aandacht besteden aan de darmgezondheid en het darmmicrobioom. Op basis van de huidige stand van de wetenschap lijkt het daarnaast ook belangrijk om bij deze cliënten zicht te krijgen op de mondgezondheid en te ontdekken of er mogelijk sprake is van een dysbiose in het microbioom in de mond.

Nu mondbacteriën niet alleen een rol lijken te spelen in de mond maar ook het darmmicrobioom mogelijk beïnvloeden, is het goed om bij het herstel van het darmmicrobioom te beginnen met een goed oraal probioticum. Dit kan de balans zowel in de mond als in de darm positief beïnvloeden.

Kijk voor meer informatie over suppletie op de website van onze suppletiepartner Bonusan.

1.            Deo PN, Deshmukh R. Oral microbiome: Unveiling the fundamentals. J Oral Maxillofac Pathol JOMFP. 2019;23(1):122–8.

2.            Gao L, Xu T, Huang G, Jiang S, Gu Y, Chen F. Oral microbiomes: more and more importance in oral cavity and whole body. Protein Cell. 2018 May 1;9(5):488–500.

3.            Microbiome Assembly across Multiple Body Sites in Low-Birthweight Infants [Internet]. mBio. [cited 2021 Jun 8]. Available from: https://journals.asm.org/doi/abs/10.1128/mBio.00782-13

4.            Flichy-Fernández AJ, Alegre-Domingo T, Peñarrocha-Oltra D, Peñarrocha-Diago M. Probiotic treatment in the oral cavity: an update. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2010;15(5):e677-80.

5.            Haukioja A. Probiotics and oral health. Eur J Dent. 2010;4(3):348–55.

6.            Allaker RP, Stephen AS. Use of Probiotics and Oral Health. Curr Oral Health Rep. 2017;4(4):309–18.

7.            Minty M, Canceil T, Serino M, Burcelin R, Tercé F, Blasco-Baque V. Oral microbiota-induced periodontitis: a new risk factor of metabolic diseases. Rev Endocr Metab Disord. 2019 Dec 1;20(4):449–59.

8.            Dietrich T, Sharma P, Walter C, Weston P, Beck J. The epidemiological evidence behind the association between periodontitis and incident atherosclerotic cardiovascular disease. J Clin Periodontol. 2013 Apr;40(s14):S70–84.

9.            Poole S, Singhrao S, Kesavalu L, Curtis M, Crean S. Determining the presence of periodontopathic virulence factors in short-term postmortem Alzheimer’s disease brain tissue. J Alzheimers Dis. 2013;36(4):665–77.

10.         Olsen I, Singhrao SK. Interaction between genetic factors, Porphyromonas gingivalis and microglia to promote Alzheimer’s disease. J Oral Microbiol. 2020 Jan 1;12(1):1820834.

11.         Verma D, Garg PK, Dubey AK. Insights into the human oral microbiome. Arch Microbiol. 2018 May;200(4):525–40.

12.         Kõll-Klais P, Mändar R, Leibur E, Marcotte H, Hammarström L, Mikelsaar M. Oral lactobacilli in chronic periodontitis and periodontal health: species composition and antimicrobial activity. Oral Microbiol Immunol. 2005 Dec;20(6):354–61.