Migraine: bestrijd de symptomen en de oorzaak!

Wist je dat hooggedoseerde riboflavinesupplementen al jaren effectief ingezet worden bij migraine? In dit artikel lees je hoe u migraine doeltreffend kunt behandelen met supplementen. 

Hoe kun je migraine behandelen?

Migraine is een erfelijke afwijking die wordt gekenmerkt door terugkerende aanvallen van zeer ernstige hoofdpijn. Migraine kan met behulp van nutritionele therapie behandeld worden, zo blijkt uit meerdere wetenschappelijke studies. Naast de acute behandeling kan migraine ook preventief behandeld worden. Meer dan een derde van de migrainepatiënten heeft namelijk in dusdanige mate terugkerende migraineaanvallen dat dit hun dagelijkse bezigheden kan belemmeren. Vooral bij deze patiënten is preventieve therapie nodig om geen belemmering te ondervinden in het dagelijks leven. Hieronder vindt u verschillende nutriënten die een rol kunnen spelen bij de acute en preventieve behandeling van migraine. 

Kan voeding helpen bij migraine?

Uit onderzoek blijkt dat mensen met migraine verlaagde bloedwaarden riboflavine, vitamine D, folaat, co-enzym Q10 en magnesium hebben. Er is dan ook veel onderzoek gedaan naar het effect van voedingssupplementen bij migrainepatiënten ter preventie en behandeling van migraineaanvallen. Hieronder worden de belangrijkste nutriënten toegelicht die zijn onderzocht in relatie tot migraine, daarnaast worden kort twee kruiden besproken die traditioneel vaak worden gebruikt bij hoofdpijn en migraine.

Riboflavine (vitamine B2) 

Suppletie met riboflavine (vitamine B2) is een van de meest onderzochte nutritionele interventies bij migraine. De effectiviteit blijkt uit meer dan 10 klinische studies die zijn uitgevoerd vanaf 1994. Door riboflavine hadden de deelnemers minder ernstige migrainesymptomen en minder vaak migraineaanvallen [1]. 

Onderzoek laat zien dat een riboflavinetekort voorkomt bij 7-20% van de Europese bevolking. Deels kan dit veroorzaakt worden door tekorten in de voeding. Daarnaast blijkt dat de opname van riboflavine bij 10-15% van de bevolking minder goed functioneert, een erfelijke afwijking die kan leiden tot een riboflavinetekort [2]. Riboflavinesuppletie is ook in hogere doseringen en op lange termijn, zoals gebruikelijk bij migrainetherapieën, veilig bewezen. Een veelvoorkomende bijwerking is de felgele verkleuring van de urine, dit tijdelijke effect is onschadelijk [3].

Werkingsmechanisme in het kort:

Riboflavine speelt een belangrijke rol bij het verminderen van de glutamaatafgifte door neuronen, hierdoor beschermt riboflavine tegen overmatige stimulatie van de zenuwen en excitotoxiciteit door glutamaat. Overmatige stimulatie van de zenuwen door stimulerende neurotransmitters als glutamaat is mogelijk een van de belangrijke oorzaken van het ontstaan van migraine met aura [2].

Bovendien beschermt riboflavine tegen mitochondriale disfunctie omdat het een rol speelt binnen de elektronentransportketen in de mitochondriën. Het is tevens belangrijk voor het homocysteïnemetabolisme, daarover leest u verderop in dit artikel meer. Riboflavine werkt ook als antioxidant en reduceert dus oxidatieve stress. Tenslotte blijkt riboflavine ook inflammatie te remmen, waardoor het neuro-inflammatie kan tegengaan. Al met al maken deze neuroprotectieve mechanismen riboflavine een interessante therapeutische interventie bij migraine [2]. 

Magnesium

Magnesiumsuppletie is bij acute migraineaanvallen onderzocht maar ook preventief gebruik is getest. De onderzoeken laten zien dat de symptomen van migraineaanvallen verminderen bij acute toediening. Bij acute toediening ging het echter wel vaak om intraveneuze toepassingen. Daarnaast zijn enkele studies gedaan waarbij migrainepatiënten magnesium als supplement toegediend kregen. Magnesiumsupplementen worden met name preventief ingezet. De studies laten zien dat suppletie de frequentie van de migraineaanvallen verminderde en de ernst van de symptomen reduceerde [1].

Werkingsmechanisme in het kort

Magnesium speelt een belangrijke rol binnen het zenuwstelsel als antagonist van de NMDA-receptor. De NMDA-receptor is de ontvanger van het prikkelende signaal van de neurotransmitter glutamaat. Overactiviteit van de NMDA-receptor door overprikkeling van glutamaat kan hyperactivatie van de zenuwen veroorzaken. Onderzoekers verwachten dat een migraineaanval kan ontstaan vanuit een hyperactivatie van de zenuwen. Magnesium blokkeert de NMDA-receptor waardoor er geen signaaltransductie kan plaatsvinden.

Daarnaast helpt magnesium een overmatige ontstekingsreactie voorkomen, werkt het als antioxidant en speelt het een belangrijke rol in de mitochondriën [1,4]. 

Niacine (Vitamine B3)

Vitamine B3 wordt met name acuut en intraveneus ingezet bij migraine. Er zijn helaas maar weinig klinische studies gedaan waarbij vitamine B3 oraal werd toegediend en het bewijs dat dit effectief zou zijn is dus gering. Sommige onderzoekers zijn bovendien terughoudend als het gaat om het gebruik van niacine, allereerst door de bijwerkingen en ten tweede omdat het zorgt voor bloedvatverwijding. Bloedvatverwijding in bepaalde delen van de hersenen leidt tot migrainehoofdpijn. Het gebruik van niacine lijkt dus paradoxaal [1].  

Naast migraine blijkt niacine ook effectief te zijn bij de behandeling van spanningshoofdpijnen. Waarschijnlijk doordat nicaine de bloeddoorstroom naar de spierweefsels verbetert en daardoor spanningen verhelpt [1].  

Bijwerkingen van niacine-suppletie, met name bij hogere doseringen, is een warme, rode en jeukende huid [1]. Het is daarom aan te raden om een zogenaamde flush-free vitamine B3 te gebruiken. Inositolhexanicotinaat is een vorm van vitamine B3 waarbij niacine langzaam vrijkomt waardoor de flushreactie niet optreedt. 

Werkingsmechanisme in het kort

Niacine ondersteunt het mitochondriale metabolisme waardoor het helpt mitochondriale disfunctie te voorkomen [1]. Daarnaast speelt een serotoninetekort mogelijk een belangrijke rol bij het ontstaan van migraine. Serotonine, maar ook niacine, wordt aangemaakt uit tryptofaan. Een niacinetekort zorgt ervoor dat er minder tryptofaan kan worden ingezet voor de aanmaak van serotonine omdat ook niacine aangemaakt moet worden. Niacinesuppletie zorgt voor een negatieve feedbackloop waardoor minder niacine en meer serotonine aangemaakt wordt.

Vitamine B12

Vooral migrainepatiënten met aura hebben vaker lage vitamine B12-waarden. Ook lijkt er een verband te bestaan tussen migrainesymptomen en vitamine B12-waarden, waarbij een lage vitamine B12-status leidt tot ernstigere migrainesymptomen. Lage vitamine B12-waarden worden veroorzaakt door verschillende factoren waaronder door verhinderde opname of verhoogd verbruik. De opname van vitamine B12 kan verhinderd zijn bij mensen met migraine als zijn veel pijnstillers gebruiken. Pijnstillers (NSAIDs) kunnen de maag beschadigen, terwijl de maag juist zo belangrijk is bij de opname van vitamine B12. Lees meer over de opname van vitamine B12 in de monografie

Werkingsmechanisme in het kort

Vitamine B12 speelt een rol bij het wegvangen van stikstofoxide (NO). NO speelt een rol in pijntransmissie, inflammatie en chronische pijnen. Daarnaast speelt NO een rol binnen de bloedvatverwijding en remt NO de energieproductie door de remmende invloed op de ademhalingsketen. Door het afvangen van NO heeft vitamine B12 een breed effect. Dierstudies tonen dan ook aan dat vitamine B12 pijnstillend en anti-inflammatoir werkt. Vitamine B12 speelt daarnaast een belangrijke rol bij de pathofysiologie van migraine door de rol in het homocysteïnemetabolisme [1]. Daarover leest u hieronder meer.

Vitamine B6, B12 en folaat dragen bij tot een normaal metabolisme van homocysteïne

Vitamine B6, B12 en folaat spelen alle drie een belangrijke rol in het homocysteïnemetabolisme.

Hoge homocysteïnewaarden zijn in verband gebracht met migraine. Homocysteïne stimuleert namelijk de NMDA-receptor en is een GABA-antagonist. Een hoog homocysteïnegehalte zorgt dus voor meer (over)prikkeling. Daarnaast is homocysteïne inflammatoir en kan het dus zorgen voor extra inflammatie in het brein. Een gunstige vitamine B6-, B12- en folaat-status is dus gewenst om homocysteïne laag te houden [1]. Naast dit trio van B-vitaminen speelt ook vitamine B2 een rol. Vitamine B2 is namelijk een cofactor voor de synthese van actief folaat en actief vitamine B6 en speelt daardoor indirect een belangrijke rol binnen het homocysteïnemetabolisme [2].

Vitamine D3

De relatie tussen migraine en vitamine D3 is nog niet helemaal opgehelderd maar er lijkt een verband te bestaan tussen de vitamine D3-waarden, de ernst van de migrainesymptomen en de frequentie van aanvallen [1]. 

Werkingsmechanisme in het kort

Veel migrainepatiënten hebben lage vitamine D-waarden. Hoe dit gerelateerd is aan de migrainesymptomen is nog niet helemaal duidelijk. Mogelijk is een van de verklaringen dat vitamine D een belangrijke rol speelt bij de opname van magnesium. Een vitamine D-tekort kan dan ook leiden tot een magnesiumtekort [1]. Daarnaast speelt vitamine D een belangrijke anti-inflammatoire rol waardoor het de pijnwaarneming beïnvloed [5].

Ginkgo biloba (Japanse tempelboom)

Ginkgo wordt al eeuwen in Azië gebruikt maar is pas de laatste decennia in de westerse wereld bekend geraakt. Het is een sterke antioxidant en werkt om bloedvaten te ontspannen. Daarnaast zorgt het voor verminderde aggregatie van bloedplaatjes. Bloedplaatjesaggregatie bij migraine kan zorgen voor (neuro-)inflammatie en pijn [6]. 

Tanacetum parthenium (moederkruid)

Zowel voor hoofdpijn als migraine is Tanacetum parthenium (moederkruid) een beproefd middel. Moederkruid werkt mogelijk op verschillende manieren waaronder via de remming van de NO-productie, remming van pro-inflammatoire cytokines en beïnvloeding van de aggregatie van bloedplaatjes. Moederkruid werkt daardoor anti-inflammatoir en pijnstillend [7]. 

Co-enzym Q10 

Co-enzym Q10 wordt ook wel Q10 genoemd, de actieve vorm heet ubiquinol en de normale vorm heet ubiquinon. Het lichaam kan deze stof zelf aanmaken en de actieve en normale vorm naar behoefte in elkaar omzetten. Q10 is een essentieel onderdeel van de ademhalingsketen in de mitochondriën en werkt als antioxidant. Ondanks de lichaamseigen aanmaak kan er toch een Q10 tekort ontstaan. Veel migrainepatiënten hebben lage co-enzym Q10-waarden. Q10-supplementen worden ingezet bij migraine omdat het mitochondriale disfunctie voorkomt en daarmee een rol speelt in het behouden van een goed energiehuishouding in de hersenen. Daarnaast remt het inflammatie door de antioxidatieve functie  [1]. Het verminderen van inflammatie is gunstig omdat inflammatie een belangrijke veroorzaker is van pijn. 

Kennis in de praktijk

In dit artikel las je verschillende alternatieve manieren om migraine te behandelen. Wetenschappelijke studies tonen aan dat hoge doseringen vitamine B2  het aantal migraineaanvallen en de ernst van de symptomen kunnen verminderen. Gebruik daarbij tevens de B-vitaminen die helpen het homocysteïnegehalte in stand te houden, zoals vitamine B6, B12 en actief folaat. Het mineraal magnesium is eveneens effectief bevonden, net als vitamine D3 en verschillende kruiden zoals ginkgo en moederkruid. Het voordeel van deze nutritionele behandelingen is dat ze vaak tegelijkertijd ingezet kunnen worden. Een combinatiebehandeling kan de slagingskans van de therapie verhogen.

Bronnen

1.  Nattagh-Eshtivani E, Sani MA, Dahri M, Ghalichi F, Ghavami A, Arjang P, e.a. The role of nutrients in the pathogenesis and treatment of migraine headaches: Review. Biomed Pharmacother. juni 2018;102:317–25. 

2.  Marashly ET, Bohlega SA. Riboflavin Has Neuroprotective Potential: Focus on Parkinson’s Disease and Migraine. Front Neurol. 20 juli 2017;8:333. 

3.  Natura Foundation. Vitamine B complex (algemeen) [Internet]. Beschikbaar op: https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/37/vitamine-b-complex-algemeen

4.  Natura Foundation. Magnesium monografie [Internet]. Beschikbaar op: https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/103/magnesium

5.  Helde-Frankling M, Björkhem-Bergman L. Vitamin D in Pain Management. Int J Mol Sci. oktober 2017;18(10):2170. 

6.  D’Andrea G, Bussone G, Allais G, Aguggia M, D’Onofrio F, Maggio M, e.a. Efficacy of Ginkgolide B in the prophylaxis of migraine with aura. Neurol Sci. 1 mei 2009;30(1):121–4. 

7.  Moscano F, Guiducci M, Maltoni L, Striano P, Ledda MG, Zoroddu F, e.a. An observational study of fixed-dose Tanacetum parthenium nutraceutical preparation for prophylaxis of pediatric headache. Ital J Pediatr. 12 maart 2019;45(1):36.