Insuline stimuleert onze biologische klok

Onze biologische klok reageert niet alleen op melatonine, maar ook op het hormoon insuline, zo blijkt voor het eerst uit deze studie. Dit maakt het niet alleen belangrijk om een gezond dag-nacht-ritme aan te houden, maar ook om onze maaltijden goed te ‘timen’.

De biologische klok, ook bekend als het circadiane ritme, is een 24-uurs cyclus die in elke lichaamscel plaatsvindt, en zo voor het dagelijkse ritme in onze fysiologie zorgt: van wanneer we slapen en de hoogte van onze hormoonspiegels, tot hoe we op medicatie reageren. Ons bioritme is vooral gesynchroniseerd met de omgeving door blootstelling aan daglicht en de timing van maaltijden. Het werken in ploegendienst, slaapgebrek of een jetlag verstoren de biologische klok. 

We weten dat melatonine – ons ‘slaaphormoon’ – uiteraard een belangrijke rol speelt in ons bioritme, tot nu toe was echter nog niet duidelijk hoe de biologische klok op maaltijden reageert. In deze studie van het MRC Laboratory of Molecular Biology (LMB) in Cambridge en University of Manchester is insuline voor het eerst aangewezen als primair communicatiemiddel. Dit hormoon wordt vrijgegeven op het moment dat we eten. De studie is gepubliceerd in het tijdschrift Cell. [1]

Insuline stimuleert het PER-eiwit

De experimenten van het onderzoeksteam werden eerst gedaan in gekweekte cellen en vervolgens gerepliceerd in muizen. Deze toonden aan dat insuline de circadiane ritmes in vele verschillende cellen en weefsels individueel aanpast door de productie van het PER-eiwit te stimuleren. Het PER-eiwit is een product van het period-gen en is een essentieel onderdeel van de circadiane klok in elke cel. De onderzoekers ontdekten dat het bioritme van de muizen werd verstoord als de insuline op tijden werd gegeven dat de muizen normaliter rusten.

“We weten al dat de moderne maatschappij veel uitdagingen voor onze gezondheid en gevoel van welbevinden betekent. Dingen die we normaal vinden, zoals slaapgebrek, ploegendienst en jetlag, ontwrichten echter onze biologische klok. Het wordt steeds duidelijker dat circadiane verstoring de frequentie en ernst van veel ziekten verhoogt, en leidt tot cardiovasculaire ziekten en diabetes type 2.” [2]

Dit onderzoek geeft nu ook aan hoe eten op de verkeerde tijdstippen een flinke invloed kan hebben op onze biologische klok, concludeert een onderzoeker. Eraan toevoegend dat het niet alleen voor mensen in ploegendienst, maar voor iedereen (vooral ook ouderen) nuttig kan zijn om te letten op de tijdstippen waarop men eet. Dat is een belangrijke manier om een gezond bioritme te behouden.

Intermittent living

Zoals aangeven is de primaire fysiologische rol van melatonine het beïnvloeden van het 24-uurs-ritme, waarvan de slaap-waakcyclus het bekendst is. Daarnaast vertonen ook bijvoorbeeld lichaamstemperatuur, bloeddruk en urineproductie een variatie in dag en nacht. Het ritme wordt onder andere geregeld door licht/donker en de inname van voeding. Melatonine synchroniseert het interne hormonale milieu aan externe factoren. Insulineproductie op de ‘verkeerde momenten’ heeft in feite een verstorende werking op de melatonineniveaus, en dat kan leiden tot chronische aandoeningen als obesitas, metabool syndroom en diabetes type 2. [3]

Voor onze gezondheid is het dan ook essentieel dat melatonine én insuline goed functioneren. Het is dan ook interessant om uw cliënt aan te raden te leven en te eten volgens de PNI-richtlijnen (en hiermee de leefstijl van onze voorouders na te bootsten als moderne jager-verzamelaars). Denk aan: time-restricted feeding met de laatste maaltijd om 18.00 uur, regelmatig vasten, niet meer sporten na 20.00 uur, nuchter bewegen, ’s avonds geen blootstelling aan blauwe schermen, en uiteraard, op tijd gaan slapen, als de biologische klok dit aangeeft.

Lees meer over melatonine in deze monografie.  

Bronnen

[1] Crosby, P., Hamnett, R., Putker, M., Hoyle, N.P., Reed, M., Karam, K.J., Maywood, E.S., Stangherlin, A., Chesham, J.E., Hayter, E.A., Rosenbrier-Ribeiro, L., Newham, P., Clevers, H., Bechtold, D.A., O’Neill, J.S., Insulin/IGF-1 drives PERIOD synthesis to entrain circadian rhythms with feeding time, Cell. 2019 May 2;177(4):896-909.e20.

[2] https://medicalxpress.com/news/2019-04-body-clock.html

[3] Peschke, E., Experimental and clinical aspects of melatonin and clock genes in diabetes, J Pineal Res. 2015 Aug;59(1):1-23. doi: 10.1111/jpi.12240. Epub 2015 Jun 6, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25904189

Peschke, E., Melatonin, endocrine pancreas and diabetes, J Pineal Res. 2008 Jan;44(1):26-40, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18078445